6 tháng đầu năm, Bộ GTVT đã đạt mức giải ngân cao và đang nỗ lực đưa nhiều dự án cao tốc 'về đích' sớm

Luật Đường bộ vừa được Quốc hội thông qua đã bổ sung quy định thu phí sử dụng với phương tiện lưu thông trên cao tốc do Nhà nước đầu tư để có nguồn vốn bảo trì, đầu tư các tuyến cao tốc mới.

Theo điều 50 của Luật Đường bộ, Nhà nước thu phí sử dụng cao tốc thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước quản lý, bao gồm cao tốc do Nhà nước đầu tư và cao tốc được chuyển giao cho Nhà nước quản lý. Phí thu được sẽ nộp vào ngân sách Nhà nước và đầu tư cho việc bảo trì, sửa chữa, nâng cấp các tuyến cao tốc.

Theo Ủy ban Quốc phòng An ninh, việc thu phí cao tốc do Nhà nước đầu tư không dẫn đến "phí chồng phí" vì người tham gia giao thông có thể lựa chọn sử dụng đường quốc lộ song hành miễn phí.

Chính phủ sẽ quy định chi tiết về điều kiện, thời điểm thu phí sử dụng cao tốc. Các tổ chức nhận nhượng quyền thu phí, nhượng quyền kinh doanh cũng sẽ phải nộp tiền thu được vào ngân sách Nhà nước. Riêng tiền phí thu được trong thời gian thực hiện hợp đồng chuyển nhượng không phải nộp ngân sách, trừ phần doanh thu phải chia sẻ cho Nhà nước.

Trước khi được quy định trong luật, Bộ GTVT từng nhiều lần đề xuất thu phí một số tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư; trong đó, có 9 tuyến cao tốc Bộ dự kiến thu phí trong 5 năm. Cơ quan này lý giải, mức phí sẽ đáp ứng các nguyên tắc như phù hợp với lợi ích, khả năng chi trả của người sử dụng. Sau khi bù đắp chi phí tổ chức phải đảm bảo còn dư để cân đối vào ngân sách Nhà nước. Số tiền thu được từ các cao tốc đầu tư bằng ngân sách sẽ nộp lại ngân sách Nhà nước và ưu tiên sử dụng cho đầu tư, quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ.

Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, trong 10 năm tới nhu cầu vốn đầu tư mới đường cao tốc lên đến gần 240.000 tỷ đồng, trong khi vốn bảo trì mới đáp ứng được khoảng 40%. Nhân lực quản lý, vận hành cao tốc cũng đang là bài toán khó, khi đến năm 2030 cần 10.000 công nhân vận hành. nhiều chủ công trình được giao quản lý, vận hành còn hạn chế về chuyên môn và thiếu nhân sự trình độ cao. Việc bố trí nguồn vốn để quản lý, khai thác đường cao tốc chưa kịp thời, đầy đủ.

Thu phí cao tốc sẽ có 2 phương án

Giải quyết vấn đề này, Luật Đường bộ (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2025) đã bổ sung nhiều quy định mới nhằm huy động nguồn lực xây dựng, quản lý, khai thác, bảo trì đường cao tốc, trong đó có quy định cho phép thu phí các tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư.

Theo Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam Bùi Quang Thái cho biết, quan điểm nhất quán của Bộ GTVT là những tuyến cao tốc nào có chất lượng dịch vụ tương ứng với mức thu mới triển khai thu phí. Nhà nước thu phí đường cao tốc không phải vì lợi nhuận. Việc thu phí là để có nguồn vốn phục vụ cho công tác bảo trì và đầu tư phát triển các tuyến cao tốc mới.

Nói về cách thức triển khai, Cục trưởng Cục Đường bộ cho biết, tới đây, hệ thống giao thông thông minh (ITS), trong đó có hệ thống thu phí tự động không dừng sẽ được đầu tư đồng bộ với quá trình xây dựng đường cao tốc. Vì vậy, trên cơ sở hạ tầng hiện nay không phải đầu tư trạm thu phí.

"Vấn đề đặt ra hiện nay là lựa chọn giữa 2 hình thức quản lý, khai thác và thu phí cao tốc.Thứ nhất là Nhà nước tự tổ chức thực hiện việc thu phí. Thứ hai là nhượng quyền cho tư nhân quản lý, khai thác", Cục trưởng Cục Đường bộ thông tin.

Với hình thức thứ nhất, cơ quan quản lý tài sản đường cao tốc là Cục Đường bộ Việt Nam tự tổ chức thu. Qua đấu thầu, Cục Đường bộ sẽ lựa chọn nhà thầu cung cấp dịch vụ thu phí trên nền tảng hệ thống thu phí tự động không dừng. Phương án này có nhược điểm là thu phí kiểu "nhặt dần", sau khi trừ chi phí tổ chức thu sẽ nộp ngân sách.

Hình thức thứ 2 là đấu thầu quản lý đường cao tốc theo hình thức hợp đồng kinh doanh - quản lý (O&M). Nhà đầu tư sẽ đứng ra thu phí và quản lý, bảo trì tuyến đường. Nhà nước bán quyền thu phí tuyến cao tốc trong thời gian nhất định và thu ngay được một khoản tiền.

Phương án này có nhiều ưu điểm, song với những tuyến cao tốc có lưu lượng thấp sẽ khó hấp dẫn nhà đầu tư.

Trong mọi trường hợp Cục Đường bộ Việt Nam đều có phương án. Nếu không có nhà đầu tư tham gia, Nhà nước sẽ đứng ra thực hiện trên tinh thần cung cấp sản phẩm dịch vụ công, đảm bảo tính liên tục cho người sử dụng.

Về mức phí, Cục Đường bộ Việt Nam nghiên cứu các kịch bản, tính toán, làm sao đảm bảo cân bằng giữa dịch vụ cung cấp đến người sử dụng và mức thu. Các bước đi sẽ được tiến hành thận trọng, tránh tác động quá lớn đến chỉ số CPI và chi phí logistics.

Những tuyến dự kiến sẽ thu phí

Các tuyến cao tốc đang khai thác: Lào Cai - Kim Thành, Hà Nội - Thái Nguyên, TP.HCM - Trung Lương, Cao Bồ - Mai Sơn, Mai Sơn - QL45, QL45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Cam Lộ - La Sơn, La Sơn - Túy Loan, La Sơn - Hòa Liên, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây, Bến Lức - Trung Lương, Cầu Mỹ Thuận 2 và đường dẫn 2 đầu cầu.

Các tuyến đang xây dựng đến năm 2025: Bãi Vọt - Hàm Nghi, Hàm Nghi - Vũng Áng, Vũng Áng - Bùng, Bùng - Vạn Binh, Vạn Ninh - Cam Lộ, Hòa Liên - Túy Loan, Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, Hoài Nhơn - Quy Nhơn, Quy Nhơn - Chí Thạnh, Chí Thạnh - Vân Phong, Vân Phong - Nha Trang, Cần Thơ - Cà Mau.

Nhật Quang

FILI

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cam kết các nhà thầu thi công đến đâu, tiền sẽ thanh toán, giải ngân đủ đến đó, không lo thiếu tiền để thi công “3 ca, 4 kíp”.

Tại cuộc họp về tình hình giải ngân vốn đầu tư công và tiến độ triển khai các dự án giao thông diễn ra vào ngày 23/4, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh: "Các nhà thầu không lo thiếu tiền để thi công “3 ca, 4 kíp”. 

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng tại cuộc họp ngày 23/4. Ảnh: Bộ GTVT

Bộ trưởng yêu cầu các chủ đầu tư đẩy nhanh việc hoàn thiện thủ tục chuẩn bị đầu tư các dự án sử dụng vốn đầu tư công trung hạn 2021 - 2025. 

“Trước mắt, các chủ đầu tư chỉ đạo tư vấn thiết kế phối hợp hoàn chỉnh thủ tục trình phê duyệt hai dự án trong tháng 5 tới đây, gồm dự án cao tốc Dầu Giây - Tân Phú; xây dựng hệ thống thông tin phục vụ quản lý nhà nước của Cục Đường bộ Việt Nam.

Song song với các dự án đang triển khai, cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện thủ tục phê duyệt 6 dự án sử dụng nguồn vượt thu ngân sách Trung ương năm 2022. 

6 dự án gồm tuyến Chợ Mới - Bắc Kạn; tuyến nối cao tốc Nội Bài - Lào Cai với cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ; Nâng cấp, mở rộng một số cầu, hầm trên quốc lộ 1 (các cầu Xương Giang, Gianh, Quán Hàu và hầm Đèo Ngang); Nâng cấp QL24B đoạn Km23-Km29 qua Quảng Ngãi; Mở rộng đường bộ cao tốc đoạn Cao Bồ - Mai Sơn; Cầu đường sắt Cẩm Lý. 

Không vận hành thử kéo dài

Liên quan đến công tác đầu tư hệ thống Quản lý và vận hành hệ thống giao thông thông minh (ITS), thu phí không dừng (ETC), kiểm tra tải trọng xe trên các tuyến cao tốc mới, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng giao Ban Quản lý dự án 6 tiếp tục phối hợp với tư vấn để hoàn thiện hồ sơ, trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt. 

Trong đó, hệ thống ITS phải nghiên cứu phần mềm dùng chung, bảo đảm hiệu quả đầu tư, đồng bộ trên toàn dự án với giá thành hợp lý. 

“Riêng dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 (giai đoạn 2) phải hoàn thiện đồng bộ, toàn diện nhất, từ hạ tầng phần cứng, phần mềm, đặc biệt là trạm dừng nghỉ. 

Việc đầu tư phải đảm bảo khi các dự án thành phần được khánh thành, đưa vào khai thác là đủ điều kiện để bàn giao ngay cho Cục Đường bộ Việt Nam quản lý, vận hành khai thác”, Bộ trưởng lưu ý.

Với dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020, các dự án thành phần hiện nay đã cơ bản hoàn thành, song Bộ trưởng cũng yêu cầu các chủ đầu tư chỉ đạo nhà thầu nhanh chóng hoàn thiện những hạng mục còn lại để vừa phục vụ phát triển kinh tế xã hội của các địa phương vừa sớm bàn giao cho Cục Đường bộ quản lý, khai thác. 

“Chúng ta đồng ý quan điểm, trước khi đi vào khai thác chính thức, các dự án cần có thời gian khai thác tạm nhưng phải rất ngắn và xác định rõ ràng thời hạn. Không thể để việc khai thác tạm, vận hành thử kéo dài. Tất cả dự án phải hoàn thành đồng bộ và bàn giao nhanh nhất có thể”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

N. Huyền

VietNamNet

Vụ sập cầu Francis Scott Key ở Baltimore vào ngày 26/03 đã tạo ra một cơn chấn động và gây ra sự gián đoạn trong hoạt động của một trong những cảng biển bận rộn nhất của Mỹ.

Ngày 26/03, tàu container Dali mang cờ Singapore đã đâm trúng dầm cầu Francis Scott Key ở thành phố Baltimore, bang Maryland, khiến các nhịp cầu bị sập và nhiều phương tiện rơi xuống sông. Ít nhất 20 người và nhiều phương tiện rơi xuống sông. Con tàu cũng bốc cháy sau cú va chạm.

Francis Scott Key là cây cầu thép bắc qua sông Patapsco, huyết mạch vận tải nối với cảng Baltimore, phục vụ nhu cầu vận chuyển hàng hóa bằng đường thủy ở Bờ Đông nước Mỹ. Cầu được khánh thành năm 1977, có 4 làn xe và dài 2.5 km, được đặt tên theo tác giả quốc ca Mỹ.

Sau sự cố trên, các công ty vận chuyển hàng hóa phải gấp rút điều xe tải tới các cảng khác ở Bờ Đông để nhận hàng chuyển hướng từ Baltimore. Nhiều con tàu nằm im lìm ở nơi khác, không biết nên cập bến ở đâu và khi nào.

“Thật sự hỗn loạn”, Paul Brashier, Phó Chủ tịch phụ trách Drayage và đa phương thức tại ITS Logistics, cho biết.

Cảng Baltimore cũng đã xử lý một lượng hàng hóa nước ngoài kỷ lục trong năm 2023, đóng vai trò là một trong những cảng lớn hàng đầu ở Mỹ.

Cảng Baltimore xếp thứ 17 trong 20 cảng quan trọng nhất của Mỹ

Đóng cửa cảng biển ở Baltimore là đòn giáng mới nhất đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, vốn đã rất căng thẳng vì khủng hoảng ở kênh đào Panama và căng thẳng ở Biển Đỏ.

Ngành xe hơi và than đá của Mỹ chao đảo

Vụ sập cầu tại Baltimore đã tạo ra một cuộc khủng hoảng trong ngành công nghiệp vận tải và ảnh hưởng rộng rãi đến hàng loạt ngành khác, đặc biệt là ngành ô tô và than đá.

Trong năm 2023, cảng Baltimore đã nhập khẩu khoảng 570,000 chiếc xe, đóng góp một phần quan trọng vào lượng tồn kho xe mới ở Mỹ.

Sina Golara, Phó Giáo sư về quản lý chuỗi cung ứng tại Đại học Bang Georgia, cho biết: “Đây là con số khủng và tương đương 1/4 lượng tồn kho xe mới hiện tại ở Mỹ”. Thông tin này cho thấy tầm quan trọng của cảng này trong chuỗi cung ứng ô tô của nước này.

Nếu nhập khẩu ô tô giảm do việc đóng cửa cảng, lượng hàng tồn kho có thể giảm xuống, đặc biệt là đối với các mẫu xe có nhu cầu cao. Để đối phó với tình hình này, các công ty đã bắt đầu thảo luận với các nhà cung cấp dịch vụ vận tải để đảm bảo việc giao xe cho khách hàng không bị gián đoạn.

Stellantis, công ty sở hữu Chrysler, Dodge, Jeep và Ram, cho biết đã trao đổi với nhiều nhà cung cấp dịch vụ vận tải khác nhau về các kế hoạch dự phòng và sẽ tiếp tục theo dõi cẩn thận tình hình này.

Tác động của vụ sập cầu cũng lan rộng tới ngành than đá. Việc đóng cửa cảng dự kiến sẽ gây ra sự gián đoạn đáng kể trong hoạt động xuất khẩu than của Mỹ. Khoảng 23 triệu tấn than đã được vận chuyển từ cảng Baltimore trong năm ngoái, chiếm một phần đáng kể trong tổng lượng than vận chuyển bằng đường biển của Mỹ.

Alexis Ellender, nhà phân tích toàn cầu tại công ty nghiên cứu hàng hóa Kpler, cho biết khoảng 12 tàu chở than dự kiến sẽ rời cảng Baltimore trong tuần tới.

Ông lưu ý rằng việc này không gây ảnh hưởng lớn đến thị trường toàn cầu, nhưng với Mỹ, tác động sẽ là đáng kể. Các chuyến hàng than có thể được chuyển hướng đến các cảng khác, như Norfolk, Virginia.

Vụ sập cầu tại Baltimore đã làm cho các chuỗi cung ứng trở nên rối ren. Các công ty vận tải hàng hóa phải nhanh chóng tìm kiếm các phương tiện thay thế và các cảng khác ở Bờ Đông để nhận hàng chuyển hướng từ Baltimore.

Vụ việc này là một lời nhắc nhở về tính dễ bị tổn thương của chuỗi cung ứng vận chuyển sản phẩm tiêu dùng và hàng hóa trên toàn thế giới. Mức độ gián đoạn phụ thuộc vào việc mất bao lâu để mở lại các kênh vận chuyển vào cảng Baltimore. Các chuyên gia ước tính có thể mất vài tuần.

Jean-Paul Rodrigue, giáo sư khoa quản trị kinh doanh hàng hải tại Đại học Texas A&M-Galveston cho biết: “Các công ty vận tải biển rất nhanh nhẹn. Trong 2 đến 3 ngày, họ sẽ định tuyến lại.”

Vũ Hạo (Theo NYTimes)

FILI

Đến nay, các hãng tàu đã chuyển hướng khoảng 35 tỷ USD hàng hóa khỏi Biển Đỏ trong bối cảnh nhóm vũ trang Houthi đe dọa tấn công ở Yemen.

Các hãng tàu đã đổi tuyến vận tải sau khi xảy ra 15 cuộc tấn công của nhóm Houthi ở vùng biển Trung Đông kể từ khi cuộc chiến Israel-Hamas nổ ra vào tháng 10. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tuyên bố thành lập lực lượng đặc nhiệm quốc tế để giải quyết các vấn đề an ninh.

Dan Mueller, Chuyên viên phân tích phụ trách khu vực Trung Đông tại công ty an ninh hàng hải Ambrey, cho biết họ tiếp tục khuyến nghị khách hàng đánh giá rủi ro quá cảnh của tàu, chuẩn bị cho thủy thủ đoàn trong các trường hợp khẩn cấp và biện pháp an toàn khác.

Theo ông Paolo Montrone, Phó Chủ tịch cấp cao và là người phụ trách logistics thương mại đường biển tại Kuehne+Nagel, hiện tại, có 57 tàu container đi đường dài vòng qua châu Phi thay vì đi qua Biển Đỏ và kênh đào Suez.

“Con số này sẽ tiếp tục tăng khi có thêm nhiều hãng tàu thay đổi tuyến vận tải. Tổng sức chứa container của 57 tàu này là 700,000 TEU”, ông cho biết.

Tổng giá trị ước tính của các container này khoảng 50,000 USD, Antonella Teodoro, Cố vấn cấp cao tại MDS Transmodal, chia sẻ. Như vậy, tổng cộng 35 tỷ USD hàng hóa đã được chuyển hướng khỏi Biển Đỏ.

Các hãng vận chuyển bằng đường biển đang phải lý giải cho các chủ hàng về tình trạng chậm trễ giao hàng sau nhiều đợt tấn công của nhóm vũ trang Houthi.

Các hãng tàu có thể phải triển khai thêm tàu để đáp ứng thời gian vận chuyển vì đội tàu của họ đã tăng thêm 20% trong 12 tháng qua, ông Teodoro chia sẻ.

“Nhu cầu dự kiến không thay đổi nên các hãng tàu vẫn còn đủ năng lực để đáp ứng thời gian giao hàng”, ông Teodoro chia sẻ.

“Các hãng vận tải biển có thể điều chỉnh lại mạng lưới của họ bên cạnh việc định lại tuyến”, ông Teodoro chia sẻ. “Tuy vậy, việc chuyển hướng và điều chỉnh sẽ cần thời gian và sẽ tốn thêm chi phí. Đây là điều dễ hiểu. Chỉ hy vọng là chúng ta sẽ không chứng kiến giá cước vận tải biển tăng mạnh như thời gian trước”.

Ông Teodoro cho rằng sự gián đoạn ở cả hai kênh đào Suez và Panama nêu bật tầm quan trọng của cơ quan quốc tế trong việc giám sát hoạt động vận tải nếu muốn có một chuỗi cung ứng vững chắc. Kênh đào Panama ở Trung Mỹ đã phải vật lộn với mực nước thấp trong nhiều tháng.

“Tình hình hiện còn rất bất ổn và việc điều chỉnh lại mạng lưới vận tải rất phức tạp. Do đó, có thể xảy ra gián đoạn ở mức độ nào đó”, ông Montrone chia sẻ. “Ở châu Á, việc thiếu container sẽ trở thành rủi ro tiềm ẩn khi việc chuyển các container rỗng tới nơi có nhu cầu phải tốn thêm 10-20 ngày so với trước đây”.

Maersk, một trong những chủ hàng đã tạm dừng hoạt động ở Biển Đỏ, dự kiến sẽ bị chậm trễ từ 2 đến 4 tuần.

Theo CEO Maersk Vincent Clerc, châu Âu phụ thuộc nhiều hơn vào kênh đào Suez và tình trạng chậm trễ sẽ nghiêm trọng hơn ở khu vực này.

Với các chủ hàng Mỹ, có nhiều cách để vận chuyển hàng hóa, từ châu Á tới các cảng Bờ Tây hoặc đi qua kênh đào Panama tới các cảng ở vùng Vịnh và Bờ Đông. Tình trạng chậm trễ ở kênh đào Panama trước đó đã buộc các chủ hàng chọn các hãng tàu vận chuyển qua kênh đào Suez.

SEKO Logistics đang thông báo cho các khách hàng Mỹ rằng hàng hóa sẽ cập bến trễ khoảng 10-14 ngày đối với hàng hóa ở Bờ Đông, thậm chí sẽ kéo dài thêm nếu có nhiều tàu cập bến cùng lúc.

Việc đi vòng qua Mũi Hảo Vọng sẽ tăng đoạn đường vận chuyển thêm khoảng 3,400 hải lý, tương đương thêm 14 ngày, tùy thuộc vào tốc độ của tàu, theo Matthew Burgess, Phó Chủ tịch phụ trách dịch vụ biển toàn cầu tại C.H. Robinson, chia sẻ.

“Hãy nhớ rằng, việc tạm dừng và kéo dài thời gian vận chuyển có thể gây căng thẳng cho năng lực vận chuyển trên toàn cầu, không chỉ ở Biển Đỏ. Sau đó, các hãng vận tải có thể tăng cước phí và tính thêm phụ phí rủi ro chiến tranh”, Burgess cho biết.

“Đội ngũ của chúng tôi thường xuyên trao đổi với các hãng vận tải biển và khách hàng bị tác động bởi tình trạng này. Điều quan trọng là phải có kế hoạch dự phòng trong những loại gián đoạn này. Chúng tôi không chỉ nghĩ đến việc vận chuyển hàng hóa đường biển bị thay đổi hoặc bị trì hoãn mà còn đang đánh giá tác động tới nhu cầu vận chuyển nội địa, hàng tồn kho và sản xuất”.

Trong khi đó, ITS Logistics thông báo với các khách hàng Mỹ rằng tình hình ở Biển Đỏ và Kênh đào Suez đang căng thẳng và có thể mất vài tuần, nếu không phải vài tháng để giải quyết, Paul Brashier, Phó Chủ tịch phụ trách vận chuyển và vận chuyển đa phương thức tại ITS Logistics, chia sẻ.

Theo ông Brashier, ITS Logistics đã khuyến nghị khách hàng cân nhắc đặt tuyến xuyên Thái Bình Dương tới Bờ Tây nước Mỹ.

Vũ Hạo (Theo CNBC)

FILI