PPP trả cổ tức và họp ĐHĐCĐ vào tháng 4

MỚI

Đề xuất giao tư nhân làm hạ tầng Khu đô thị Thủ Thiêm

TP Thủ Đức đề xuất giao các nhà đầu tư làm 15 dự án phát triển hạ tầng Khu đô thị mới Thủ Thiêm theo hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao), nhà nước thanh toán lại bằng tiền.

Kiến nghị Chủ tịch UBND TP Thủ Đức được ông Hoàng Tùng đưa ra tại cuộc làm việc với Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Văn Được, chiều 5/3.

Khu đô thị mới Thủ Thiêm được Thủ tướng phê duyệt quy hoạch năm 1996 với quy mô 930 ha (trong đó khu đô thị mới 770 ha, tái định cư 160 ha), tọa lạc bên bờ Đông sông Sài Gòn đối diện với quận 1. Quy mô dân số khu đô thị này khoảng 200.000 người, tái định cư 45.000 người.

Theo ông Tùng, Nghị quyết 26/2020 của Thành ủy TP HCM đặt mục tiêu phải hoàn thành Khu đô thị mới Thủ Thiêm trước năm 2030. Tuy nhiên, thời gian qua việc triển khai thực hiện đang gặp rất nhiều vướng mắc, đặc biệt liên quan hệ thống hạ tầng kỹ thuật.

Tổng nhu cầu vốn đầu tư trong Khu đô thị mới Thủ Thiêm là 35.750 tỷ đồng, trong đó 15 dự án phát triển hạ tầng cần tổng mức đầu tư khoảng 9.300 tỷ đồng. Để sớm hoàn thiện hạ tầng, Chủ tịch UBND TP Thủ Đức đề xuất đẩy mạnh đầu tư theo phương thức PPP, trong đó lựa chọn hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao) thanh toán bằng tiền. "Đây là phương thức TP HCM được thực hiện theo Nghị quyết 98 của Quốc hội", ông Tùng nói.

Lãnh đạo TP Thủ Đức phân tích ưu điểm của phương thức này là phương án tài chính minh bạch, thuận tiện đấu thầu rộng rãi để chọn nhà đầu tư thực hiện dự án. Thẩm quyền, trình tự, thủ tục về lập, thẩm định, phê duyệt, quản lý dự án, chi phí đầu tư, chất lượng xây dựng công trình, dự án áp dụng loại hợp đồng BT được quy định cụ thể, rõ ràng, thực hiện như đối với dự án sử dụng vốn đầu tư công.

Bên cạnh đó, thời gian thực hiện dự án nhanh hơn so với phương thức đầu tư công vì nhà đầu tư sẽ tập trung đẩy nhanh dự án nhằm đảm bảo tiến độ thanh toán. Ông Tùng dẫn chứng dự án xây dựng cầu Sài Gòn 2 thực hiện theo hợp đồng BT hoàn thành sớm 6 tháng, tiết kiệm gần 50 tỷ đồng tiền lãi, giảm tổng mức đầu tư 200 tỷ đồng so với dự toán tại thời điểm năm 2013.

Chủ tịch TP Thủ Đức đề xuất thí điểm áp dụng cho dự án xây dựng quảng trường trung tâm khu đô thị mới Thủ Thiêm. Dự án này rộng hơn 21 ha, tổng mức đầu tư dự kiến gần 1.800 tỷ đồng. Bên cạnh đó, thành phố tiếp tục bố trí vốn đầu tư công để chuẩn bị đầu tư các dự án. Địa phương cũng đang nỗ lực để hoàn tất bồi thường, giải quyết mặt bằng các dự án hạ tầng trong khu đô thị này.

Trước đề xuất này, Phó giám đốc Sở Tài chính TP HCM Phạm Trung Kiên cho biết trước đây một số dự trong Khu đô thị mới Thủ Thiêm đã có chủ trương thực hiện theo hình thức BT, nhưng đến năm 2019 khi luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) ra đời, bỏ hình thức BT nên phải dừng lại.

Vừa qua, Quốc hội đã sửa luật, cho phép áp dụng lại hình thức BT, bao gồm thanh toán bằng đất và thanh toán bằng tiền. Ông Kiên cho rằng các dự án đầu tư trong khu đô thị mới Thủ Thiêm cần tính đến hiệu quả sử dụng đất, nhất là khai thác không gian ngầm, chức năng giữ xe, thương mại dịch vụ...

Riêng dự án xây dựng quảng trường trung tâm Thủ Thiêm, lãnh đạo Sở Tài chính nhận định khu quảng trường có giá trị rất lớn về chức năng sử dụng, cảnh quan, kinh tế nên có thể nghiên cứu tổng thể cả phần ngầm và trên mặt đất để mời gọi đầu tư. Nếu thực hiện theo hình thức BT, nhà đầu tư chỉ xây dựng phần nổi, sau này thành phố tiếp tục làm phần ngầm thì không mang lại giá trị lâu dài.

Trao đổi thêm, ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TP HCM cho biết quy định hiện hành đã cho phép áp dụng triển khai dự án theo hợp đồng BT. Vấn đề quan trọng là chọn dự án nào để mang lại hiệu quả nhất nhằm nhanh chóng hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt là bán đảo Thủ Thiêm. Ông Được giao Sở Tài chính làm việc với TP Thủ Đức để hỗ trợ địa phương trong việc này.

Liên quan đến Khu đô thị mới Thủ Thiêm, thành phố lên kế hoạch tổ chức đấu giá hơn chục lô đất tại khu vực này từ tháng 6 năm nay. Cụ thể, quý II, địa phương sẽ lựa chọn 3 lô đất ở các vị trí 1.2, 1.3 và 3.5 (thuộc Khu chức năng số 1 và số 3) thực hiện trước.

Trong đó, lô 1.2 có diện tích gần 7.900 m2, lô 1.3 rộng hơn 5.000 m2 đều là khu dân cư đa chức năng. Lô còn lại rộng hơn 6.400 m2 quy hoạch khu nhà ở chung cư hỗn hợp kết hợp thương mại dịch vụ. Do áp dụng bảng giá đất mới theo Luật đất đai 2024 nên mức khởi điểm của ba lô này là hơn 5.000 tỷ đồng.

Biến đổi khí hậu ngày càng trở nên nghiêm trọng, yêu cầu cấp thiết về phát triển bền vững, giao thông xanh nổi lên như một giải pháp then chốt.

Ngành giao thông vận tải truyền thống, với sự phụ thuộc lớn vào nhiên liệu hóa thạch, là một trong những nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất, gây ra ô nhiễm không khí và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng. Theo báo cáo của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), ngành giao thông vận tải đóng góp khoảng 8 tỷ tấn CO2, chiếm 23% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu[1].

Tại Việt Nam, quá trình đô thị hóa nhanh chóng, sự gia tăng số lượng phương tiện cá nhân đã làm gia tăng áp lực lên hệ thống giao thông và môi trường. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã phê duyệt kế hoạch hành động về chuyển đổi năng lượng xanh vào ngày 02/07/2022, phù hợp với các cam kết của Việt Nam tại COP26. Kế hoạch đặt mục tiêu giảm đáng kể lượng khí thải carbon và metan trong lĩnh vực giao thông, với mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng không vào năm 2050[2].

Lợi ích kinh tế của giao thông xanh

Giao thông xanh đóng vai trò bảo vệ môi trường, mở ra những lợi ích kinh tế, góp phần thúc đẩy tăng trưởng bền vững và dài hạn. Trước những thách thức như giá nhiên liệu liên tục biến động hay tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại các thành phố lớn, Việt Nam đang nỗ lực chuyển mình mạnh mẽ sang các giải pháp giao thông thân thiện với môi trường. Sự chuyển đổi này giúp tiết kiệm chi phí cho người dân, nâng cao chất lượng sống, giảm gánh nặng kinh tế quốc gia. Một số lợi ích kinh tế trực tiếp mà giao thông xanh mang lại như:

Tiết kiệm chi phí năng lượng: Các phương tiện giao thông xanh, như xe điện (EV) và xe hybrid, có hiệu suất năng lượng cao hơn đáng kể so với xe động cơ đốt trong truyền thống (ICEV). Xe điện sử dụng điện năng được sản xuất từ các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và gió, giúp giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu và giảm chi phí vận hành. Hệ thống xe buýt chạy bằng năng lượng mặt trời hoặc trạm sạc xe điện sử dụng năng lượng tái tạo đã được triển khai ở các thành phố lớn trên thế giới, giúp tiết kiệm chi phí nhiên liệu hàng năm và giảm phát thải khí nhà kính. Tại Việt Nam, với giá xăng dầu biến động và xu hướng tăng, việc chuyển đổi sang xe điện có thể giúp người tiêu dùng tiết kiệm đáng kể chi phí đi lại.

Giảm chi phí bảo trì và vận hành: Xe điện có cấu tạo đơn giản hơn so với xe ICEV, với ít bộ phận chuyển động hơn, do đó giảm thiểu nhu cầu bảo trì và sửa chữa.

Giảm chi phí y tế: Ô nhiễm không khí từ giao thông là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh về đường hô hấp, tim mạch và ung thư. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ô nhiễm không khí gây ra khoảng 7 triệu ca tử vong sớm mỗi năm trên toàn cầu[3]. Giao thông xanh giúp giảm ô nhiễm không khí bằng cách giảm phát thải khí thải độc hại, từ đó cải thiện sức khỏe cộng đồng và giảm chi phí y tế liên quan. Tại Việt Nam, các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng, việc phát triển giao thông xanh có thể góp phần cải thiện chất lượng không khí, giảm gánh nặng cho hệ thống y tế.

Tác động lan tỏa của giao thông xanh

Tạo việc làm mới: Giao thông xanh có tiềm năng tạo ra nhiều việc làm mới trong các ngành công nghiệp liên quan, từ sản xuất xe điện và pin đến xây dựng hạ tầng sạc, phát triển phần mềm quản lý giao thông thông minh. Đầu tư vào các hệ thống giao thông xanh đòi hỏi xây dựng, nâng cấp cơ sở hạ tầng, tạo ra việc làm mới trong các lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ sạch và quản lý đô thị. Đồng thời, sự phát triển của các ngành liên quan như sản xuất xe điện, phát triển phần mềm quản lý giao thông, khai thác năng lượng tái tạo sẽ thúc đẩy đầu tư, tăng trưởng kinh tế bền vững.

Thúc đẩy đổi mới công nghệ: Giao thông xanh đòi hỏi các công nghệ tiên tiến, thúc đẩy hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D). Các công ty và viện nghiên cứu đang nỗ lực phát triển các công nghệ mới cho xe điện, pin, hệ thống sạc và phần mềm quản lý giao thông.

Nâng cao năng lực cạnh tranh: Các quốc gia và thành phố đầu tư vào giao thông xanh có thể thu hút đầu tư nước ngoài, nâng cao năng lực cạnh tranh, trở thành trung tâm kinh tế xanh. Các nhà đầu tư ngày càng quan tâm đến các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị (ESG) khi đưa ra quyết định đầu tư. Các quốc gia, thành phố có hệ thống giao thông xanh phát triển có thể thu hút các nhà đầu tư ESG, tạo một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn.

Yếu tố thúc đẩy sự phát triển của giao thông xanh

Chính sách của Chính phủ: Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy giao thông xanh thông qua các chính sách khuyến khích, tiêu chuẩn khí thải, đầu tư công, quy hoạch đô thị. Các chính sách khuyến khích có thể bao gồm trợ cấp mua xe điện, giảm thuế và phí cho các phương tiện giao thông xanh, và ưu đãi cho các dự án đầu tư vào giao thông xanh. Để mở rộng mạng lưới giao thông, bao gồm đường sắt cao tốc và kết nối đường sắt điện, Việt Nam ước tính cần đầu tư 151.2 tỷ USD vào năm 2030, tăng lên 312 tỷ USD vào năm 2050[4].

Sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân: Các doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và triển khai các giải pháp giao thông xanh, bao gồm đầu tư vào công nghệ mới, xây dựng hạ tầng và cung cấp dịch vụ. Các công ty sản xuất xe điện, pin và hệ thống sạc đang đầu tư mạnh vào R&D để phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới. Các công ty vận tải đang chuyển đổi sang sử dụng các phương tiện giao thông xanh hơn, như xe buýt điện và xe tải điện.

Nhận thức của cộng đồng: Nhận thức của cộng đồng về lợi ích của giao thông xanh, khuyến khích người dân thay đổi thói quen đi lại là rất quan trọng. Các chiến dịch truyền thông có thể giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác động của giao thông đến môi trường, sức khỏe, cũng như các lợi ích của giao thông xanh. Các chương trình khuyến khích có thể giúp người dân chuyển sang sử dụng các phương tiện giao thông xanh hơn, như xe đạp, đi bộ, sử dụng giao thông công cộng, xe điện.

Những mô hình thành công trên thế giới

Từ các chính sách khuyến khích xe điện, văn hóa sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường cho đến các hệ thống giao thông công cộng tiên tiến, mỗi quốc gia đều có cách tiếp cận riêng biệt nhưng cùng chung mục tiêu bảo vệ hành tinh. Các mô hình thành công dưới đây chính là minh chứng cho những bước tiến vượt bậc trong lĩnh vực này:

Na Uy: Một trong những quốc gia tiên phong về giao thông điện, Na Uy đã thành công nhờ các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, như miễn thuế VAT, phí đường bộ và phí đỗ xe cho xe điện. Chính nhờ sự khuyến khích này, xe điện đã chiếm hơn 80% doanh số bán xe mới tại nước này vào năm 2022[5].

Hà Lan: Văn hóa đi xe đạp đã trở thành biểu tượng của Hà Lan. Chính phủ nước này không ngừng đầu tư vào hạ tầng xe đạp, bao gồm các tuyến đường riêng, bãi đỗ xe đạp và dịch vụ cho thuê, góp phần giúp xe đạp chiếm khoảng 27% tổng số chuyến đi hàng ngày[6].

Curitiba (Brazil): Thành phố Curitiba là hình mẫu lý tưởng cho các đô thị đang tìm kiếm giải pháp giảm tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm không khí. Hệ thống xe buýt nhanh (BRT) tại đây đã giúp cải thiện đáng kể giao thông và được nhiều thành phố khác trên thế giới nhân rộng. Đáng chú ý, Senegal cũng đang áp dụng mô hình BRT với xe buýt điện hoàn toàn, dự kiến giảm 1.2 triệu tấn CO2 trong 30 năm[7].

Những ví dụ trên không chỉ cho thấy vai trò quan trọng của giao thông xanh mà còn nhấn mạnh tầm ảnh hưởng của các chính sách đúng đắn và sự sáng tạo trong việc giải quyết các thách thức đô thị hiện đại.

Thách thức và giải pháp

Về tài chính: Một trong những thách thức lớn nhất đối với việc phát triển giao thông xanh là tài chính. Các dự án giao thông xanh thường đòi hỏi vốn đầu tư lớn, đặc biệt giai đoạn đầu. Việc huy động vốn cho các dự án có thể gặp nhiều khó khăn, nhất làở các nước đang phát triển. Để vượt qua thách thức này, cần có các cơ chế tài chính sáng tạo, như hợp tác công tư (PPP), quỹ đầu tư xanh và trái phiếu xanh. PPP có thể giúp chia sẻ rủi ro, chi phí giữa Chính phủ và doanh nghiệp tư nhân.

Về công nghệ: Các công nghệ giao thông xanh vẫn đang trong giai đoạn phát triển, có thể còn đắt đỏ và chưa hoàn thiện. Ví dụ, chi phí của pin xe điện vẫn cao, hạ tầng sạc còn thiếu. Để vượt qua thách thức này, cần tiếp tục đầu tư vào R&D để phát triển các công nghệ giao thông xanh mới, cải thiện hiệu suất, chi phí của các công nghệ hiện có. Ngoài ra, cần xây dựng hạ tầng giao thông xanh, như trạm sạc xe điện, trạm Hydro và các tuyến đường chuyên dụng.

Về quy hoạch: Các thành phố cần được quy hoạch để giảm nhu cầu đi lại bằng ô tô cá nhân và khuyến khích sử dụng các phương tiện giao thông xanh hơn. Cần quy hoạch các khu đô thị có mật độ cao, kết nối tốt với giao thông công cộng, có nhiều tiện ích gần nhà. Ngoài ra, ưu tiên phát triển giao thông công cộng, tạo điều kiện thuận lợi cho người đi bộ, đi xe đạp.

[1] https://qcvn.com.vn/khu-cac-bon-trong-linh-vuc-giao-thong-van-tai/

[2] https://opengovasia.com/2024/09/23/vietnam-smart-sustainable-transportation-solutions/

[3] https://www.who.int/vietnam/vi/health-topics/air-pollution?utm

[4] https://opengovasia.com/2024/09/23/vietnam-smart-sustainable-transportation-solutions/

[5] https://www.vietnamplus.vn/xe-dien-chiem-80-doanh-so-ban-oto-moi-tai-na-uy-trong-nam-2022-post839270.vnp?utm#google_vignette

[6] https://antg.cand.com.vn/do-day/ha-lan-vuong-quoc-cua-xe-dap-i713181/

[7] https://www.worldbank.org/en/results/2024/03/21/from-gridlock-to-green-transport-supporting-electric-mobility-to-meet-the-demand-for-passenger-transport

Phạm Hoàng Phúc

FILI - 09:00:00 16/02/2025

Ngày 08/02, trong chuyến công tác tại Quảng Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đến thăm và làm việc tại một số cơ sở kinh tế trọng điểm của tỉnh, bao gồm Khu kinh tế mở Chu Lai, cảng biển Chu Lai, sân bay Chu Lai, cùng các nhà máy của Tập đoàn Trường Hải (THACO) và HS Hyosung.

Tại buổi làm việc với lãnh đạo THACO, Thủ tướng đánh giá cao những đóng góp của tập đoàn trong lĩnh vực sản xuất ô tô, cơ khí, công nghiệp hỗ trợ và logistics. Với vị thế là một trong những doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam, THACO đang từng bước phát triển thành tập đoàn công nghiệp đa ngành theo hướng hiện đại, bền vững.

Trong lĩnh vực ô tô, năm 2024, THACO đạt doanh số hơn 92,000 xe, chiếm khoảng 32% thị phần trong nước, đồng thời xuất khẩu hơn 1,100 xe với doanh thu hơn 12.6 triệu USD. Kế hoạch năm 2025, Tập đoàn đặt mục tiêu tiêu thụ trên 100,000 xe, trong đó tập trung vào các dòng xe có giá trị cao nhằm đạt doanh thu 80,847 tỷ đồng và xuất khẩu trên 4,000 xe, tương đương hơn 35 triệu USD.

Bên cạnh ô tô, THACO cũng đạt nhiều kết quả khả quan trong các lĩnh vực khác. Doanh thu hợp nhất của mảng nông nghiệp năm 2024 ước đạt 2,000 tỷ đồng, dự kiến tăng lên 8,340 tỷ đồng vào năm 2025. Lĩnh vực sản xuất cơ khí và công nghiệp hỗ trợ mang lại doanh thu hơn 10,700 tỷ đồng, trong đó xuất khẩu đạt 128 triệu USD. Tổng số lao động của THACO hiện lên đến 60,000 người, riêng tại Quảng Nam là 15,000 người.

Thủ tướng biểu dương những kết quả này và khẳng định THACO đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế khu vực miền Trung – Tây Nguyên. Ông cũng đề nghị tập đoàn tiên phong đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh chuyển đổi số, kinh tế xanh, cũng như nâng cao chất lượng sản phẩm để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Đặc biệt, Thủ tướng đề nghị THACO nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và sản xuất toa tàu đường sắt tốc độ cao, tiến tới phát triển đầu máy. Theo ông, với tiềm lực về cơ khí và công nghiệp hỗ trợ, THACO có thể tham gia vào lĩnh vực này nhằm góp phần thực hiện chiến lược phát triển đường sắt quốc gia.

Ngoài ra, Thủ tướng giao Bộ Giao thông Vận tải khẩn trương giải quyết các thủ tục liên quan đến dự án tuyến luồng Cửa Lở, giúp tàu 50,000 tấn có thể tiếp cận cảng Chu Lai, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động logistics của doanh nghiệp.

Cùng ngày, Thủ tướng cũng thăm nhà máy của Tập đoàn HS Hyosung tại huyện Thăng Bình. Là một trong 30 tập đoàn kinh tế lớn nhất Hàn Quốc, HS Hyosung đầu tư vào Quảng Nam từ năm 2018 và hiện đang vận hành 2 nhà máy sản xuất vải mành và vải túi khí với tổng vốn 452 triệu USD. Doanh thu hằng năm của Tập đoàn đạt khoảng 200 triệu USD, dự kiến tăng lên 250 triệu USD vào năm 2025.

Bên cạnh đó, HS Hyosung có kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất nội thất ô tô và các loại thảm thương mại tại Quảng Nam với tổng vốn 110 triệu USD, dự kiến đi vào hoạt động trong quý 2/2026.

Thủ tướng hoan nghênh các khoản đầu tư của HS Hyosung và đề nghị Tập đoàn tiếp tục mở rộng hoạt động, tuân thủ các cam kết và quy định pháp luật Việt Nam. Ông cũng yêu cầu chính quyền tỉnh Quảng Nam phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp để tháo gỡ vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh.

Bên cạnh đó, Thủ tướng đến thăm Cảng hàng không Chu Lai và kiểm tra tiến độ thực hiện Đề án xã hội hóa đầu tư, khai thác cảng hàng không này. Ông nhất trí với phương án phát triển sân bay Chu Lai theo mô hình lưỡng dụng, phục vụ cả mục đích dân sự và quốc phòng. Đồng thời, ông giao các bộ, ngành liên quan phối hợp với tỉnh Quảng Nam để hoàn thiện quy hoạch, định giá tài sản và sớm trình Thủ tướng phê duyệt đề án đầu tư, khai thác sân bay theo hình thức đối tác công – tư (PPP).

Cảng hàng không Chu Lai đã được bổ sung tại Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Căn cứ đó, tỉnh xây dựng đề án phát triển cảng Chu Lai, với quy mô giai đoạn đến năm 2030 có công suất khoảng 10 triệu hành khách/năm, đến năm 2050 khoảng 30 triệu hành khách/năm.

Tử Kính

FILI - 09:45:39 09/02/2025

Đầu tư công được xem là mũi nhọn giúp khơi thông tăng trưởng trong năm nay, hỗ trợ cho kịch bản thương mại quốc tế suy giảm và tiêu dùng nội địa bị ảnh hưởng theo.

Tuyến metro số 1 TPHCM đi vào hoạt động cuối năm 2024 là một bước tiến quan trọng trong đầu tư các dự án cơ sở hạ tầng. Ảnh: Huy Trần

Động lực tăng trưởng của 2025

Cuối năm 2024, nhiều cổ phiếu được cho là hưởng lợi từ hoạt động đầu tư công có dấu hiệu cho thấy dòng tiền đi vào, báo hiệu sự kỳ vọng của thị trường vào những chuyển biến mới của dòng tiền đầu tư vào nền kinh tế.

Dòng tiền xoay chuyển trong kỳ vọng về câu chuyện của đường sắt cao tốc Bắc – Nam, với tính toán có thể đóng góp khoảng 1 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP mỗi năm trong giai đoạn 2025-2037, theo Tổng cục Thống kê và Bộ giao thông Vận tải.

Thống kê của Công ty quản lý quỹ Dragon Capital cho thấy trong năm 2024, hoạt động đầu tư (cả nhà nước và tư nhân) chiếm tỷ trọng gần 31% trong GDP, còn hơn 52% đến từ chi tiêu nội địa.

Xuất khẩu trong năm ngoái là nhân tố bất ngờ giúp tăng trưởng GDP cao, nhưng tăng trưởng năm nay sẽ phụ thuộc vào câu chuyện đầu tư công và tiêu dùng nội địa. Trong đó đầu tư công còn có vai trò sẽ dẫn dắt khu vực tư nhân tham gia mạnh mẽ hơn vào nền kinh tế.

“Năm 2025 sẽ có những đột phá về đầu tư công, đặc biệt là nửa cuối năm 2025, qua đó khơi thông dòng vốn đầu tư tư nhân vốn bị chững lại trong 3 năm qua”, ông Lê Anh Tuấn, Giám đốc Đầu tư của quỹ Dragon Capital, chia sẻ tại hội nghị nhà đầu tư hồi đầu năm.

Mục tiêu thúc đẩy đầu tư công được Chính phủ đặt cùng với tham vọng tăng trưởng kinh tế lớn hơn 8% trong năm 2025, tạo bước đà cho mức “hai chữ số” trong giai đoạn 2026-2030. “Yếu tố then chốt để đạt được kế hoạch tăng trưởng GDP này phần lớn sẽ đến từ các hoạt động giải ngân đầu tư công đầy tham vọng”, báo cáo về hoạt động đầu tư công năm 2024 của Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam nêu.

Nói riêng về TPHCM, nhóm phân tích trường Đại học UEH và Cục thống kê TPHCM cho rằng, tiêu dùng của người dân có xu hướng phục hồi không chắc chắn nếu nhìn vào tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng. Khuyến nghị đưa ra là thành phố cần phải tập trung nguồn lực để nhanh chóng hoàn thành các công trình cơ sở hạ tầng trọng điểm.

“Tốc độ giải quyết thách thức về cơ sở hạ tầng sẽ góp phần quyết định tốc độ tăng trưởng của thành phố trong năm 2025 và đóng vai trò then chốt trong việc quyết định tốc độ tăng trưởng trong kỷ nguyên tiếp theo”, báo cáo của UEH nhấn mạnh.

Cơ hội nào để kích hoạt?

Hầu hết các chuyên gia đều kỳ vọng đầu tư công sẽ là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong năm 2025, cũng là năm cuối cùng trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021- 2025. Dự kiến chi cho đầu tư phát triển đạt hơn 790.000 tỉ đồng, tương ứng khoảng 30,8 tỉ đô la Mỹ, tăng 20% so với cùng kỳ.

Tuy nhiên, vấn đề của đầu tư công nhiều năm qua là tiến độ giải ngân và thi công chậm chạp. Báo cáo của Tổng cục thống kê năm 2024 nhận định vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách Nhà nước đạt thấp, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công cả năm 2024.

Theo đó, vốn thực hiện từ nguồn ngân sách năm 2024 ước đạt 661.300 tỉ đồng, bằng 84,6% kế hoạch năm và tăng 3,3% so với năm trước, thấp hơn nhiều các năm kể từ năm 2016 đến nay (riêng năm 2021 giảm 7,1% do ảnh hưởng của dịch Covid-19).

Theo nhóm phân tích Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam, lý do chậm trong năm ngoái là vì chi phí giải phóng mặt bằng tăng và phải tạm dừng một số dự án để điều chỉnh do Luật Đất đai sửa đổi có hiệu lực, chờ triển khai nhiều luật mới có hiệu lực từ năm 2025, cũng như chờ quy hoạch chính thức của địa phương. Ngoài ra một lý do được nhắc đến nhiều là việc thiếu nguyên vật liệu xây dựng.

Dù tổng mức giải ngân đầu tư công 2024 là khá thấp, nhóm phân tích đánh giá triển vọng dài hạn lại sáng hơn do các nút thắt đã được giải quyết. “Các điều kiện hội tụ cho một năm 2025 đẩy mạnh đầu tư công”, báo cáo nhấn mạnh.

Điều kiện cần đầu tiên là có tiền, nay có thuận lợi khi ngân sách Nhà nước chuyển trạng thái từ bội chi nhiều năm sang bội thu. Lần đầu tiên thu ngân sách nhà nước đạt được trên 2 triệu tỉ đồng, vượt dự toán quốc hội giao là trên 19%. Bên cạnh đó chỉ số nợ công và nợ chính phủ vẫn nằm ở ngưỡng an toàn.

“Chúng ta có dư địa lớn lớn hơn trong năm 2025 và giai đoạn tiếp theo để tăng nguồn lực đầu tư công làm vốn mồi, đầu tư cho cơ sở hạ tầng quan trọng của nền kinh tế, tạo điều kiện cho đầu tư tư nhân, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có bước phát triển tiếp theo”, ông Nguyễn Đức Chi, Thứ Trưởng Bộ Tài chính, chia sẻ tại sự kiện ở Sở giao dịch chứng khoán TPHCM mới đây.

Một thuận lợi khác là hàng loạt luật mới có hiệu lực từ tháng 1-2025, như Luật đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), Luật Quy hoạch, Luật Đấu thầu. Theo đánh giá của các chuyên gia, sự thay đổi chủ yếu nhằm đơn giản hóa các quy định đối với quy hoạch và dự án công, trao thẩm quyền nhiều hơn cho địa phương.

Điều này được kỳ vọng giúp các dự án công đẩy nhanh tiến độ, gỡ vướng pháp lý. Tuy nhiên cũng có rủi ro khi "chuyển tiền" từ kho bạc nhà nước vào nền kinh tế.

Trong buổi chia sẻ hồi giữa tháng 1, bà Nguyễn Hoài Thu, Tổng Giám đốc Khối đầu tư chứng khoán, VinaCapital, đánh giá năm 2025 sẽ có những rủi ro như việc xuất khẩu sang Mỹ dự kiến không mạnh mẽ hay khách quốc tế du lịch đến Việt Nam cũng sẽ chậm lại sau giai đoạn bùng nổ. Đầu tư công dù được dự báo tăng cao hơn năm 2024 nhưng không đủ bù đắp cho sự sụt giảm của hoạt động kinh tế trên.

Do đó, thị trường trong nước không chỉ có mỗi đầu tư công mà còn phải đẩy nhanh quá trình phục hồi của thị trường bất động sản, đi cùng chính sách kích cầu tiêu dùng trong nước. “Năm nay có nhiều lý do kỳ vọng tiêu dùng nội địa quay trở lại”, bà Thu nói.

Triển khai nhiều dự án giai đoạn 2025-2030

Năm 2024 có nhiều điểm sáng trong hoạt động đầu tư công. Chẳng hạn như TPHCM đưa vào khai thác tuyến metro đầu tiên của thành phố; dự án sân bay Long Thành, nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất đẩy nhanh tiến độ thi công; các dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam đã giải ngân khoảng 79% kế hoạch được giao; khánh thành dự án đường dây 500 kV mạch 3; thông qua chủ trương đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam, tái khởi động dự án nhà máy điện hạt nhân.

Năm 2025 cũng là điểm rơi của nhiều dự án quan trọng, chẳng hạn như dự kiến hoàn thành 3.000 km cao tốc Bắc - Nam; kích hoạt nhiều dự án mới như dự án tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Tây với tổng chiều dài trên 1.200 km qua 23 tỉnh, thành phố.

Đến năm 2030, dự kiến cả nước có trên 5.000 km đường cao tốc. Tổng mức đầu tư lĩnh vực đường sắt vào khoảng 151 tỉ đô la, bao gồm cả đường sắt đô thị; đường thủy nội địa khoảng 11 tỉ đô la, lĩnh vực hảng hải khoảng 4 tỉ đô la.

Dũng Nguyễn

TBKTSG